Zespół Scrumowy oraz role jego członków

W Przewodniku po Scrumie (Scrum Guide) z 2020 r. zaszło wiele zmian. Autorzy: Ken Schwaber i Jeff Sutherland zmniejszyli jego objętość, aby zasady działania frameworku były jak najprostsze i właściwe nie tylko dla branży IT. Wycofano się też z niektórych określeń np. Role w Scrumie, zostały zastąpione konkretnymi zakresami odpowiedzialności poszczególnych członków Zespołu Scrumowego.

Zespół Scrumowy

Niewielki zespół, czyli Zespół Scrumowy (ang. Scrum Team) jest podstawowym elementem Scruma. W skład Zespołu Scrumowego wchodzi Scrum Master, Właściciel Produktu (ang. Product Owner) oraz Deweloperzy. Zespół Scrumowy  stanowi całość, nie dzieli się na podzespoły, wszyscy członkowie są równi (nie obowiązuje w nim hierarchia). To profesjonaliści skupieni na pojedynczym celu określanym jako Cel Produktu (ang. Product Goal).  

Zespół Scrumowy jest interdyscyplinarny, oznacza to, iż jego mają zestaw wszystkich umiejętności potrzebnych do wytwarzania wartości w każdym Sprincie. Zespół jest samozarządzający, co oznacza, że samodzielnie podejmuje decyzję o tym, kto, kiedy i jak będzie wykonywał określone zadania.

Zespół Scrumowy jest wystarczająco mały, aby pozostawać zwinnym, a jednocześnie wystarczająco duży, aby móc ukończyć znaczącą część pracy w Sprincie, składa się zwykle z 10 lub mniej osób. Mniejsze zespoły na ogół są bardziej produktywne i lepiej się komunikują. Jeśli Zespół Scrumowy staje się zbyt liczny, warto rozważyć reorganizację na kilka spójnych Zespołów skupionych na tym samym produkcie. Powinne mieć one wspólny Cel Produktu, Rejestr Produktu (ang. Product Backlog) oraz tego samego Właściciela Produktu.

Zespół Scrumowy ponosi odpowiedzialność za wszelkie działania związane z produktem. Obejmują one badania i rozwój, eksperymentowanie, weryfikację, utrzymanie, obsługę, współpracę z interesariuszami oraz wszelkie inne działania, które okażą się niezbędne. Zespół ma taką strukturę oraz uprawnienia nadane mu przez organizację, by móc zarządzać własną pracą. Równomierne tempo pracy w Sprintach korzystnie wpływa na skupienie i przewidywalność zespołu.

Cały Zespół Scrumowy odpowiada za wytworzenie użytecznego i wartościowego, Przyrostu (ang. Increment)w każdym Sprincie. Scrum określa trzy konkretne zakresy odpowiedzialności w ramach Zespołu Scrumowego: Deweloperów, Właściciela Produktu oraz Scrum Mastera.

Deweloperzy

Deweloperzy to osoby w Scrum Teamie których zobowiązaniem jest wytworzenie każdego aspektu użytecznego Przyrostu w każdym Sprincie.

Zakres konkretnych umiejętności niezbędnych Deweloperom bywa szeroki i zróżnicowany się w zależności od dziedziny. Ale zawsze Deweloperzy ponoszą odpowiedzialność za:

● stworzenie Rejestru Sprintu (ang. Sprint Backlog) czyli planu działań w Sprincie;

● ciągłe zapewnianie jakości poprzez pracę zgodnie z Definicją Ukończenia;

● codzienne dostosowywanie planu tak, aby osiągnąć Cel Sprintu; oraz

● wzajemne egzekwowanie odpowiedzialności zawodowej.

A jak może wyglądać samoorganizacja wśród Deweloperów:

● Deweloperzy sami przeprowadzają Daily Scrum – nie jest niezbędna moderacja Scrum Mastera, zdarzenie może przybierać różną formę w zależności od potrzeb, i nikt nie musi im o tym przypominać;

● w trakcie Planowania Sprintu (ang. Sprint Planning) nikt nie przypisuje zadań konkretnym osobom w – Deweloperzy robią to samodzielnie, biorąc pod uwagę swoje aktualne możliwości;

● Deweloperzy samodzielnie pielęgnują Rejestr Produktu, rozumieją dlaczego warto poświęcić czas na ten proces, w zależności od jego stanu zmniejszają lub zwiększają liczbę potrzebnych sesji w trakcie Sprintu.

Warto zdać sobie sprawę z tego, że samoorganizacja nie oznacza, że zespół funkcjonuje absolutnie samodzielnie i nie dotyczą go żadne ograniczenia. Oznacza to raczej, że w obrębie określonych przez organizację ram, zespoły mogą podejmować pewne decyzje samodzielnie, nie naruszając przyjętych granic. Dla przykładu, firma może określić, że błędy produkcyjne powinny zostać obsłużone w czasie nie dłuższym niż 24h od zgłoszenia. Wybór podejścia do rozwiązywania błędów (np. “jedna osoba od obsługi błędów ustalana na cały Sprint”, “codzienna rotacja” czy “osoba, która właśnie zakończyła zadanie ze Sprintu, rozwiązuje błąd o najwyższym priorytecie”) pozostaje po stronie Deweloperów.

Właściciel Produktu

Właściciel Produktu odpowiada za maksymalizowanie wartości produktu będącego efektem pracy Zespołu Scrumowego. Sposób, w jaki to robi, może znacznie się różnić w zależności od poszczególnych osób, Zespołu, bądź organizacji.

Właściciel Produktu ponosi również odpowiedzialność za skuteczne zarządzanie Rejestrem Produktu, co obejmuje:

● opracowywanie i jasne artykułowanie Celu Produktu;

● tworzenie i jasne artykułowanie elementów Rejestru Produktu;

● porządkowanie elementów Rejestru Produktu; oraz

● zapewnienie transparentności, zrozumienia oraz dostępności Rejestru Produktu.

Właściciel Produktu może realizować powyższe zadania samodzielnie albo zlecać je innym osobom. Ale zawsze to Właściciel Produktu pozostaje za nie odpowiedzialny.

Aby cała praca Właściciela Produktu mogła przynosić pożądane wyniki, jego decyzje muszą być respektowane przez całą organizację. Decyzje te wyrażone są w treści oraz kolejności elementów Rejestru Produktu oraz w Przyroście, który może zostać poddany ocenie podczas Przeglądu Sprintu (ang. Sprint Review).  

Właściciel Produktu to pojedyncza osoba, a nie komitet. Właściciel Produktu może w Rejestrze Produktu uwzględniać  potrzeby licznych interesariuszy. Ci, którzy chcą dokonać zmian w Rejestrze Produktu mogą to zrobić, próbując przekonać do tego Właściciela Produktu.

Jakie cechy powinien posiadać dobry Właściciel Produktu:

●  Kompetentny w dziedzinie produktu – technologicznie i biznesowo na tyle, aby znać jej możliwości oraz zagrożenia i rozmawiać konstruktywnie z deweloperami;

●  Charyzmatyczny – potrafi wyznaczyć Cel Produktu, przekonać do swojej wizji i zmotywować zespół;

●  Asertywny – umie otwarcie i jednoznacznie wyrażać swoje opinie i potrzeby; potrafi odmawiać, kiedy trzeba zawalczy o swoje;

●  Decyzyjny – potrafi wyciągać wnioski, a na ich podstawie szybko podejmować decyzje; i brać za nie odpowiedzialność;

●  Komunikatywny – co ułatwia mu efektywną współpracę z zespołem i interesariuszami.

Jakiego wsparcia powinien oczekiwać Właściciel Produktu od organizacji:

●  Niezależność i zaufanie – tylko wtedy można mówić o tym, że to faktycznie on zarządza produktem;

● Zespół – niezbędny do zrealizowania założonego celu;

● Budżet (jeśli to możliwe) – dzięki temu będzie podejmował bardziej odpowiedzialne decyzje i prawidłowo rozpoznawał ich skutki;

● Adekwatne wynagrodzenie, ponieważ to odpowiedzialne, niezależne i wymagające stanowisko.

Scrum Master

Scrum Master odpowiada za to, aby Scrum był stosowany zgodnie z regułami, opisanymi w Przewodniku po Scrumie. Zadanie to realizowane jest poprzez, pomoc wszystkim w zrozumieniu teorii i praktyki Scruma, zarówno w samym Zespole Scrumowym, jak i w organizacji.

Scrum Master ponosi odpowiedzialność za efektywność Zespołu Scrumowego. Realizuje to poprzez stwarzanie mu odpowiednich warunków do poprawy stosowanych przez niego praktyk, zgodnie z regułami Scruma.

Scrum Masterzy to prawdziwi liderzy działający na rzecz Zespołów Scrumowych, jak i szerzej rozumianej organizacji.

Scrum Master pomaga Zespołowi Scrumowemu na różne sposoby, m.in.:

● uczy członków zespołu, na czym polega interdyscyplinarność i samozarządzanie;

● pomaga Zespołowi Scrumowemu skupić się na wytwarzaniu wartościowych Przyrostów, zgodnych z Definicją Ukończenia;  

● pomaga sprawić, aby przyczyny ograniczające postępy Scrum Teamu zostały usunięte; oraz

● dba o to, aby wszystkie wydarzenia scrumowe się odbywały, były produktywne konstruktywne oraz mieściły się w wyznaczonych ramach czasowych.

Scrum Master wspiera Właściciela Produktu na kilkoma sposobami, m.in.:

● pomaga znaleźć techniki, które pozwalają skutecznie określić Cel Produktu oraz zarządzanie Rejestrem Produktu;

● pomaga Zespołowi Scrumowemu zrozumieć potrzebę zwięzłego i zrozumiałego formułowania elementów Rejestru Produktu;

● pomaga wprowadzać empiryczne podejście do planowania pracy nad produktem w złożonym środowisku; oraz

● wspomaga współpracę z interesariuszami, kiedy zachodzi taka potrzeba lub kiedy zostanie o to poproszony.

Scrum Master wspiera organizację w różny sposób, m.in.:

● przewodzi organizacji, szkoli i instruuje ją w procesie wdrażania Scruma;

● planuje i doradza w wykorzystaniu Scruma w organizacji;

● pomaga pracownikom i interesariuszom w zrozumieniu oraz stosowaniu empirycznego podejścia do złożonych problemów; oraz

● usuwa bariery pomiędzy interesariuszami a Zespołami Scrumowymi.

Efektywność Zespołu Scrumowego

Scrum Master odpowiada za efektywność Zespołu Scrumowego. Intuicyjnie, nie podpierając się definicjami, możemy mieć czasami złe wyobrażenie czym ona jest. Często można spotkać w różnych organizacjach i Zespołach, że pojęcie to jest mylone z produktywnością, z realizacją jak największej ilości pracy.

Ale to niewłaściwa interpretacja. Efektywność to nie jest ilość pracy, którą wykonujemy w czasie, tylko wartość tego, co dostarczamy. Stąd, efektywność czy odpowiedzialność za efektywność Zespołu Scrumowego, oznacza, że Scrum Master sprawia, doprowadza, wspiera Zespół w tym aby wartość pracy, którą wykonują, była jak najlepsza.

Pierwszym krokiem do osiągania wartości w Sprincie jest ustalenie, po co realizowany jest dany element Rejestru Produktu? Zadawanie sobie tego pytania na każdym kroku przez cały Zespół, wprowadzenie takiej kultury, nawyku przez Scrum Mastera jest niezwykle istotne. To jest pytanie, które należy zadać Właścicielowi Produktu i Interesariuszom. To jest pytanie, które wraca na Przeglądzie Sprintu. Towarzyszy ono całemu Zespołowi w czasie pracy oraz przy budowaniu i doskonaleniu Rejestru Produktu.

Na początku Scrum Master powinien wyjaśnić i pokazać, że takie pytanie ma sens. Jest kilka odmian tego pytania. Po co? Dlaczego? Z jakich przyczyn? Co ma nam to dać? Chodzi o to, żeby cały Zespół zadawał sobie te pytania, odpowiadał na nie i na tej bazie wyciągał wnioski. Chodzi o  upewnienie się, jaką realizujemy wartość, co ma nam to dać. Jaki będzie rezultat końcowy? Jaki będzie efekt?

Dopiero, wówczas można będzie budować dalsze: usprawnienia, lepsze decyzje, motywację, zaangażowanie.

Literatura:

Goździeniak I, „Kim jest Product Owner?”, Agile247, 2016

Schwaber K., Sutherland J., „Przewodnik po Scrumie”, Scrum.org, 2020

Wieczorek J., „Kilka słów o Zespole Deweloperskim w Scrumie”, Agile247, 2016

Szczepanik J., Wieczorek J., https://porzadnyagile.pl/060-efektywnosc-zespolu-scrumowego/, 2021